Doğal Zeytinyağı Hakkında Her Şey

İnsanlık tarihi kadar eski olan, üç kutsal kitapta da adı geçen, efsanelere ve mitolojilere konu olan, dayanaklılığı ve uzun ömrü simgeleyen zeytin ağacı ve onun benzersiz ürünleri insanoğlunun sofralarına lezzet, hastalarına şifa, karanlığına aydınlık katmıştır.

Zeytinyağı genelde mekanik yöntemlerle ve hiçbir katkı maddesi kullanılmadan direkt olarak üretilir. İnsanoğlunun tarihinde zeytinyağı, gıdadan başka ilaç ve merhem yapımında, ahşap cilalamada, saç ve cilt nemlendirmede, sabun ve diğer yağ çıkarıcılarda, kandil yakıtında ve doğal yağlayıcı olarak bin bir çeşit farklı alanda kullanılmıştır.

Zeytinyağı elde etmenin değişmeyen üç aşaması vardır: Ezerek kırıp parçalama, sıkma ve son olarak da acı suyunu yağdan ayrıştırma. Eskilerde, taş değirmenlerde hayvan gücü kullanılıp döndürülerek kırılır ve ezilirdi. Sonrasında ezilen bu hamur, kimi zaman bez torbalara konup ahşap teknelerde ayaklarla, kimi zamanda keçe veya çuldan yapılmış materyallere konulup baskı kollu ve vidalı pres sistemleri kullanılarak sıkılırdı. Günümüzde, bu yöntemlerin bazıları hala devam etmekte fakat çoğunlukla kontinü sisten denilen el değmeden ve havaya maruz bırakmadan sıkılan daha verimli ve sağlıklı bir yöntem olarak kullanılmaktadır.

Uzun yıllardır sofralarımızdan eksik etmediğimiz ve faydalarını saymakla bitiremeyeceğimiz zeytinyağı nedir, sağlıklı mıdır, doğal ve kaliteli zeytinyağı nasıl anlaşılır gibi merak ettiğiniz sorularınızın cevaplarını yazımızın devamında bulabilirsiniz.

Zeytinyağı Nedir?

Zeytinyağı, taze zeytinin preslenmesiyle elde edilir. Zeytin yetiştirilen bölgelerde, çoğunlukla Türkiye, Fransa, İtalya, İspanya, Yunanistan ve Kaliforniya’da üretilen popüler bir yemeklik yağdır. Tadı oldukça değerlidir. Aynı zamanda Akdeniz ve Avrupa mutfaklarında sıklıkla kullanılır.

Zeytinliklerinin en iyi bilindiği Akdeniz’e gitmeden önce, İran, Suriye ve Filistin menşeli 6.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Tarihsel olarak zeytinyağı, dini törenlerde ve tıpta kullanılmıştır ve birçok kültür için önemli bir besin kaynağı haline gelmiştir.

Bugün üç çeşit zeytinyağı satın alabilirsiniz: sızma zeytinyağı, zeytinyağı ve hafif tadı olan zeytinyağı. Normal zeytinyağı çeşitli pişirme tarzlarında kullanılabilirken, sızma hem soğuk hem de son işlemlerde ve yemek pişirmede kullanılabilir. Hafif tadı olan zeytinyağının nötr bir tadı vardır, bu nedenle zeytinyağının karakteristik acı tadını istemediğinizde yemek pişirme ya da fırınlamada kullanabilirsiniz.

Zeytinyağı Sağlıklı Mıdır?

Zeytinyağı diğer yağlara kıyasla sağlıklı yağlardan biri olarak kabul edilmektedir. Zeytinyağı, mucizevi tadı ve yapısı ile dünya mutfaklarında da kendine yer bulmuş, salata sosu, makarna gibi soğuk uygulamalarda karşımıza çıkmış ve kızartma, soteleme, fırınlama işlemlerinde kullanılmıştır.

Sağlıklı yağlar kategorisinde yer alan zeytinyağı hem cilt hem de genel vücut sağlığımız açısından son derece faydalıdır. Halk arasında sıvı altın adıyla da bilinen bu yağı yemeklerinizde kullanabilir ya da içebilirsiniz.

Zeytinyağını içecekseniz, özellikle sabah kahvaltısında, birkaç yemek kaşığı kadar içmenizi tavsiye ederiz. Akşam zeytinyağı içmek, zararlı değildir; ancak uzmanlar genellikle sabahları içilmesini önerir.

Doğal Zeytinyağı Nasıl Ayırt Edilir?

Doğal zeytinyağının dil ve burnunuzla algılayabileceğiniz 3 özelliği vardır: Aroma, Yakıcılık, Burukluk.

Aromasını kokladığınız zaman tekrar tekrar koklamak isteyeceğiniz yağdır. Mis gibi zeytin ve eğer gerçekten soğuk sıkım yağ ise çimen kokusunu almalısınız.

Yutulurken boğazda yakıcılık hissetmeniz iyidir. Bu yakıcılık zeytinyağını değerli kılan fenollerin hala canlı ve var olduğunun göstergesidir.

Burukluk denildiğinde ise, zeytine özgü burukluğu hissetmeniz gerekir.

Aldığınız yağın sahte olduğundan şüpheleniyorsanız, bir süre buzdolabında bekleterek donma yapıp yapmadığını gözlemleyebilirsiniz. Eğer tam olarak donmuyor ise bu ürüne başka bir yağ (pamuk yağı gibi) eklendiği kesinleşmiş olur.

Bir başka yöntem ise; ağır bir kimyasal ürün olan tuz ruhu ile yarım çay bardağını karıştırmaktır. Tuz ruhu, aşırı tahrip edici bir asit türüdür. Ancak doğal zeytin yağına hiçbir zarar veremez çünkü zeytin yağını yararlı ve güçlü asit bileşenlerine sahiptir. Çay bardağına konulan zeytin yağına, tuz ruhu karıştırıldığında, o yağ sahte ise rengi değişmeye başlar. Turuncumsu veya kırmızı bir renge döndüyse, o yağ kesinlikle tüketilmemelidir.

Başka bir yöntem ise ki bu yöntem her zaman doğru sonucu vermez. Bir miktar zeytinyağına su katılması halinde, zeytinyağı suyun üzerinde halkalar oluşturmuyorsa, kullandığınız yağ doğal değildir.

Soğuk Sıkım Zeytinyağı Nasıl Anlaşılır?

Soğuk sıkım üretim aşamasında kullanılan bir yöntemdir. Üretim sürecinde kullanılan suyun sıcaklığının 27 ˚C’nin altında olduğunu ifade eder. Düşük sıcaklık kullanıldığı için fenol bileşik oranı daha yüksektir. Bu yöntemle miktar olarak daha az zeytinyağı elde edilir.

Soğuk sıkım zeytinyağı her yerde bulabileceğiniz bir ürün değildir çünkü zeytinler soğuk derecelerde sıkıldıkça, zeytin hamurundan zeytinyağının ayrılması azalır bu nedenle de zeytin hamurunda daha fazla yağ kalır. Bunu da çoğu üretici istemez çünkü hamurda yağ kalması demek verimin düşmesi manasına gelir.

Gerçek soğuk sıkım zeytinyağları işte bu verim nedeniyle pahalıdır. Normalde 4 kilo zeytinden 1 kilo zeytinyağı alacağınıza, 8 kilodan 12 kiloya kadar zeytinden 1 kilo zeytinyağı almış olursunuz. Bu maliyeti yükseltir.

Gerçekten soğuk sıkım zeytinyağları maliyetleri sebebiyle pahalı olurlar. Buradan anlayabilirsiniz. İkinci yöntem ise bu zeytinyağları meyvemsi ve hoş kokuları olur, içtiğinizde boğazınızı yakar. Bunun sebebi ise soğuk sıkım gerçekleştiği için zeytinin içindeki antioksidan maddeler soğuktan ötürü korunmuştur. Bu maddeler çok faydalı olup bizleri serbest radikallere karşı korurlar ve bağışıklık sistemine destek olurlar.