Arı Ürünlerini Yakından Tanıyalım

İnsanlar “arılar ne yapar” diye düşündüklerinde, çoğu insan bal der, ama arıların yaptıkları bununla bitmiyor. Aslında arılar, emeklerinin meyvesi olan birçok farklı gıdayı üretir ve toplar.

Arılar ve onların tozlaşma hizmetleri, doğadaki biyolojik dengenin korunmasına katkıda bulunur ve insanlar da dahil olmak üzere çeşitli hayvan ve bitki türlerinin gelişmesini sağlar. Ayrıca tamamen doğal bir besin kaynağı olan arı ürünleri de üretirler. İnsanlar çok eski zamanlardan beri arıların ürettiği bu besin kaynaklarını kullanırlar ve günümüzün giderek artan hızlı yaşam temposunda da özellikle uygun bir besin kaynağı olarak bunları kullanmaya devam ederler.

Arılar, kuşkusuz en yaygın arı ürünü olan balın yanı sıra polen, propolis, arı sütü ve balmumu da sağlarlar. Arı zehiri de insanların faydalanabileceği bir diğer üründür.

Bu yazımızda arıların ürettiği birçok arı ürününü sizler için inceleyeceğiz.

Propolis Nedir?

Propolis, arılarınkavak çam gibi salgı yapan yapraklı ağaçlardan, bitkilerin tomurcuk, yaprak, gövde ve salgılarından topladığı maddeleri başlarında bulunan salgı bezlerinden salgıladıkları enzimlerle işleyerek ürettiği, reçine benzeri bir üründür. Antioksidan ve antimikrobiyal özelliği bulunan propolisi arılar, bazı bakteri ve mantar enfeksiyonlarına karşı kovanlarını korumak, peteklerin hijyenini sağlamak, diğer böcek ve hayvanların kovana girişini engellemek için kullanır. Ayrıca kovan içinde yer alan bal peteklerini güçlendirmek ve çatlakları onarmak için de kullanılan propolis sayesinde arılar, kovana koruyucu bir kanaldan girip çıkarlar. Böylece hem kovanın hem de kendilerinin hijyeni sağlanmış olur. Tıpkı arılar gibi insanlar da propolisin bu koruyucu etkisinden yararlanabilirler.

Propolis açık sarı renkten kahverengi ve siyah renge kadar farklı renklere sahip olabilir. Propolis kendine has bir kokuya sahiptir.  

Propolis Nasıl Elde Edilir?

Bal arıları propolisi, çiçeklerin ve tomurcukların koruyucu reçinelerini alt çeneleriyle kazıyarak toplar, ağızda nemlendirip yumuşatarak ve bu sırada bazı enzimler ekleyerek pelet haline getirir ve peleti ön bacaklarını kullanarak arka bacaklarındaki polen sepetine aktarırlar.

Arılar propolisi kovanda yoğun olarak dip tahtasına, uçuş deliği arkasına ve örtü tahtaları arasına biriktirirler. Ancak dip tahtası ve uçuş deliği arkasına biriktirilen propolis, içerisine mum kırıntısı ve artık maddelerin karışması nedeniyle saf değildir. Örtü tahtalarına biriktirilen propolis ise daha temiz ve saftır.

Propolis Nasıl Tüketilir?

Arıların, ağaç ve bitkilerden topladığı maddeleri, kendi salgılarıyla biyokimyasal etkileşime sokmaları sonucu oluşturduğu propolisin, suda çözünür damla, tablet, kapsül, krem, sprey, şurup ve toz formları bulunur.

Formlarının çeşitliliği nedeniyle genel olarak propolis kullanımının ağız yoluyla ya da cilt üzerine sürülerek kullanıldığı söylenebilir.

Damla propolis, ağız yoluyla sıvı ve katı gıdalara damlatılarak tüketilebileceği gibi gargara yapılarak da tüketilir.

Sprey formda olan propolis ağıza ve boğaza sıkma yöntemi ile kullanılır.

Toz formunda olan propolisin ise balla birlikte tüketildiğinde daha etkili olduğu bilinir. İçeceklere ve yoğurda eklenerek tüketilebilir. Hastalıkların tedavisi için propolis kullanılmadan önce mutlaka hekime danışılmalı ve hekimin belirlediği doz ve sürede kullanılmalıdır.

Propolis Nasıl Muhafaza Edilir?

Uzun süreli olarak depolama adına kilerler oldukça uygundur. Kileri haftada bir kez havalandırmak ve içeride yabancı koku olmamasına özen göstermek gerekir.

Propolis ve karışımları saklamak adına en uygun yer kuru ve karanlık bir yer olacaktır. 15-20 derecelik bir alanda direkt güneş ışığı temas etmeyen bir yerde onlarca yıla kadar  kadar karışımlar özelliklerini korur, kaybetmez.

Propolisin kendisi bir koruyucu olduğu için diğer arı ürünlerine nazaran raf ömrü oldukça fazladır.

Arı Ekmeği Nedir?

Arı ekmeği, arılar tarafından peteklerde depolanan polen, bal ve enzimlerin karışımıdır. Bu karışım, yoğurt ve diğer fermente süt ürünlerindekine çok benzer bir laktik asit fermantasyonuna uğrar ve yaklaşık 3 ay sonra arı ekmeği dediğimiz şeye dönüşür. Bu fermantasyon, ürünün korunmasını sağlar ve onu besinler açısından zenginleştirir.

Polenin bal ile mayalanması ile ortaya çıkan arı ekmeği, doğal bir vitamin ve mineral deposu olarak sentetik vitaminlere doğal bir alternatif oluşturur.

Arı Ekmeği ve Polen Arasındaki Fark Nedir?

Arı poleni, işçi arıların çiçeklerden toplayıp sıkıca topaklar haline getirdiği küçük taneciklerdir. İşçi arılar bu küçük topakları ayaklarıyla kendilerine besin olması üzere kovana taşırlar. Yalnızca tek bir arı poleni topağı, bir arının nektar toplamak için günde 10 km’lik bir mesafede konup kalktığı ve statik elektrikle tüylerine yapışan binlerce farklı çiçekten oluşur. Bu açıdan bakıldığında, polenin toplandığı alanda ne kadar farklı türde bitki varsa, o arı poleninin besin değeri bir o kadar artar.

Arı ekmeği ise daha farklı bir biçimde üretilir. Arılar, kovana taşınan arı poleni topaklarına bal ve enzimler katarak bunları peteklerine yerleştirirler. Bir süre fermente edilmeye bırakılan arı ekmeği, özellikle yumurta ve larvalar için bir protein kaynağıdır. Arı ekmeği içeriğindeki protein ve diğer besin değerleri nedeniyle doğal beslenme uzmanları tarafından önerilmektedir. Tıpkı arı poleninde olduğu gibi, arı ekmeğinin içeriği çevresel faktörlere bağlıdır. Kovandan kovana alınan arı ekmeğinin besin değerleri farklı olabilir. Tek bir formülü olmamasına rağmen ortalama bir arı ekmeğinin içeriğinde şekerler, proteinler, mineraller, vitaminler, yağ asitleri ve diğer elementler bulunur. Arı ekmeği, fermente edildiği için besin değeri çok daha yüksektir ve probiyotik özelliktedir.

Arı Ekmeği Nasıl Tüketilir?

Arı ekmeği direkt çiğnenerek tüketilebilen bir besindir. Aynı zamanda arı ekmeğini su ile yutularak da tüketebilmek mümkündür. Arı ekmeğini direkt olarak yiyerek tüketmek istemeyenler yoğurt, süt ve meyve suyu gibi içeceklerle birlikte de tüketilebilir.

Arı ekmeğini hem yetişkinler hem de çocuklar tüketebilmektedir. Yetişkinlerde 6 ila 12 adet, çocuklarda ise 3 ila 6 adet olacak şekilde alınabilir.

Arı Ekmeği Nasıl Muhafaza Edilir?

Arı ekmeği nemli yerlerde durmamalıdır. Nemli atmosferde bir veya iki gün yattığını varsayalım. Bu durumda çok kısa sürede bozulmaya, kıvamını ve kokusunu değiştirmeye başlar.
Arı ekmeği, hava almayacak şekilde kavanoz veya kaplara kapatılmalı ve oda sıcaklığında muhafaza edilmelidir.

Arı Sütü Nedir?

Arı sütü, ana arının üstün büyümesini ve gelişmesini sağlamak için işçi bal arılarının bezleri tarafından üretilen süt beyazı bir salgıdır. Arı sütü, bal arısı kraliçesinin başlıca besinidir.
Arı sütü, hafif yoğunluklu jel formuyla akıcı kıvamda, krem renklidir, ekşimsi bir tada ve keskin kokuya sahiptir.

Bu besin kovan içinde larvaların ve kraliçe arıların beslenmesinde kullanılır. Arı sütüyle beslenmeye devam eden yavru arı, kraliçe arıya dönüşmektedir.

Arı Sütünü Kimler Kullanabilir?

Arı sütü önerilen gramajlar dahilinde; bünyenin yaşına, sağlık derecesine, varsa hastalığın ağırlığına veya istenilen maksimum kuvvet seviyesine göre dozajına uygun kullanıldığı takdirde 1 yaşından itibaren tüm bebeklerden, en yaşlı bünyeye kadar herkes tarafından kullanılabilir.
Ancak arı sokmasında alerjik tepki gösterenler, hamileler, kronik hastalığı olanlar ve düzenli ilaç kullananlar arı sütü kullanmadan önce mutlaka doktora danışmalılar.

Arı Sütü Nasıl Tüketilir?

Genellikle takviye olarak kullanılan arı sütünü piyasada jel veya ampül halinde bulabilirsiniz. Jel olarak doğrudan kullanılabildiği gibi ham bala ve içeceklere karıştırılarak da tüketilebilir. Arı sütü kullanırken doza çok dikkat edilmelidir. Yetişkinler için günlük 1.5 grama kadar kullanılmasında sakınca yoktur. Çocuklarda bu miktar 1g indirilmelidir.